ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΣΑΠ

106 χρόνια από τότε που κινήθηκε ο Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της εποχής εκείνης.

Από το βιβλίο-λεύκωμα ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ 1869-1969, που είχε κυκλοφορήσει το 1969 από τη Διοίκηση των ΕΗΣ για να τιμηθούν οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι για τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Εταιρίας, αναδημοσιεύουμε το πώς παρουσιάζεται στο βιβλίο η ηλεκτροκίνηση, αλλά και τα σχόλια του τύπου, για το νέο απόκτημα της Αθήνας:

Προς την ηλεκτροκίνηση (1898 – 1904)

Ο Σ.Α.Π. ήταν πάντοτε προοδευτικός. Οι διευθύνοντες έβλεπαν ότι ο ατμήλατος σιδηρόδρομος δεν επαρκούσε πια. Ο θόρυβος του και η μαυρίλα που άφηναν οι ατμομηχανές του ήταν σοβαρά μειονεκτήματα. Σιγά σιγά άρχισε να γεννιέται η ιδέα της μετατροπής του σε ηλεκτρικό.

Στις 28 Μαρτίου του 1898 ο Υπουργός των Εσωτερικών Γ. Ν. Θεοτόκης, ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Σ.Α.Π. Ν. Φιλαρέτος και ο Πρόεδρος της « Εταιρείας Προεκτάσεως» (Ψύχα) Ιωάννης Βαλαωρίτης υπέγραψαν σύμβαση για τη συγχώνευση των δύο εταιριών και την αντικατάσταση του ατμού με ηλεκτρισμό. Το προνόμιο του Σ.Α.Π., σύμφωνα με τη νέα σύμβαση, παρατάθηκε για έξι ακόμη χρόνια, δηλαδή ως το 1945. Η σύμβαση κυρώθηκε στις 11 Απριλίου / 25 Μαΐου 1900, με τον Νόμο ΒΨΦΕ΄. Παράλληλα το μετοχικό κεφάλαιο αυξήθηκε κατά 658.700 δραχμές με την έκδοση 3.274 μετοχών, για να εξαγορασθούν οι 14.000 μετοχές της παλιάς εταιρίας. Οι 4.500 παλιές μετοχές ανταλλάχθηκαν με μια νέα.

Για να τηρήση την υποχρέωση που είχε αναλάβει η εταιρία για την ηλεκτροκίνηση, προκήρυξε μειοδοτικό διαγωνισμό. Σ’ αυτόν έλαβαν μέρος οι πιο σοβαρές εταιρίες του εσωτερικού και του εξωτερικού. Όσο για την παροχή του ρεύματος και τη συντήρηση των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων προκρίθηκε η «Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία». Η εταιρία αυτή είχε ιδρυθή το 1896, από τον Μηχανικό Κωνσταντίνο Νικολαΐδη, και εξαγόρασε από την «Εταιρεία Εργοληπτών» ολόκληρη την επιχείρηση ηλεκτροφωτισμού της Αθήνας.

Η νέα εταιρία έκτισε καινούριο εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος στο Νέο Φάληρο και διευθυντές ορίσθηκαν ο Κωνσταντίνος Νικολαΐδης, ο αρχιμηχανικός Σπύρος Αγαπητός και, αργότερα, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Στάμου, επίσης αρχιμηχανικός. Οι νέες εγκαταστάσεις ήταν πια σε θέση να ηλεκτροκινήσουν τον σιδηρόδρομο Αθηνών – Πειραιώς και τους τροχιοδρόμους της Αθήνας, του Πειραιά και των περιχώρων. Το ρεύμα λοιπόν ήταν εξασφαλισμένο, έπρεπε όμως να γίνουν μελέτες για το πώς θα κινείται ο σιδηρόδρομος. Ο Σ.Α.Π. ζητούσε το πιο τέλειο σύστημα. Έτσι, η εταιρία έστειλε τον διαχειριστή της στην Ευρώπη για να ιδή από κοντά τα συστήματα που εφάρμοζαν τα διάφορα κράτη. Ύστερα από πολλές μελέτες αποφασίσθηκε να γίνεται η διοχέτευση του ρεύματος με ισόγεια τρίτη ράβδο, που θα ήταν τοποθετημένη επάνω σε μονωτήρες στο διάκενο των δύο γραμμών.

Διαβάστε περισσότερα: 106 χρόνια από τότε που κινήθηκε ο Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος

Μουσείο ΗΣΑΠ

Από το 1835, που έγινε η πρώτη πρόταση για ίδρυση αστικού σιδηροδρόμου, μέχρι σήμερα, η ιστορία του πέρασε διάφορα στάδια υλοποίησης, ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού, αλληλένδετα με την ιστορία της Αθήνας αυτής της περιόδου.

Το 1869 ο πρώτος Ελληνικός σιδηρόδρομος με ατμοκίνηση, συνδέει την Αθήνα με τον Πειραιά και βελτιώνει σημαντικά τη μεταξύ τους συγκοινωνία που μέχρι τότε γινόταν μόνο με άμαξες και υποζύγια.

Το 1904 ο εξηλεκτρισμός της γραμμής σηματοδοτεί τις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής. Παράλληλα ηλεκτροκινείται (1910) και ο μέχρι τότε ιππήλατος τροχιόδρομος (τραμ) της Παραλίας Πειραιά.

Από το 1926 μέχρι το 1975 εκτελούνται μεγάλα έργα επέκτασης του δικτύου.Ο σταθμός της Ομόνοιας εγκαινιάζεται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο στις 21 Ιουλίου του 1930, δίνοντας στο σημείο αυτό έναν αέρα ευρωπαϊκής μεγαλούπολης.

Το 1976 η εταιρεία των Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων κρατικοποιείται και με τη σημερινή της ονομασία, εντάσσεται στο σύστημα Αστικών Συγκοινωνιών της Πρωτεύουσας.

Το Μουσείο ΗΣΑΠ

Το Μουσείο αυτό ήταν όραμα του Μανώλη Φωτόπουλου, υπαλλήλου των Η.Σ.Α.Π. από το 1990.
Ο ίδιος ξεκινά την υλοποίησή του αργότερα, το 1995 ώς συνταξιούχος, στα γραφεία του τότε Συλλόγου και τώρα Σωματείου Συνταξιούχων των Η.Σ.Α.Π. στην οδό Μενάνδρου 51, με στόχο να αναδειχθεί η ιστορία της προόδου του ηλεκτιρκού σιδηροδρόμου και η συμμετοχή σ'αυτή όλων των εργαζομένων στην εταιρεία.

Ξεκινά "...με ένα φαναράκι κι ένα καπέλο..." Ψάχνει σε όλους τους χώρους, αποθήκες, μάντρες, ακόμα και στα βαρέλια με τα σκουπίδια, από Πειραιά μέχρι Κηφισιά και με κριτήριο την πείρα του και το μεράκι του, συγκεντρώνει οτιδήποτε θεωρεί χρήσιμο για την δημιουργία του Μουσείου.

Μετά από πολλές και μεγάλες προσπάθειες, βρέθηκε και παραχωρήθηκε ο χώρος αυτός, που σήμερα στεγάζει το Μουσείο.

Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το Νοέμβριο του 2005, έχοντας στη συλλογή του 2000 αντικείμενα (έκθεση και αποθήκη), καθώς και 3000 και πλέον βιβλία, έντυπα και φωτογραφίες που θα αποτελέσουν τη βάση για την επέκταση του Μουσείου και την δημιουργία βιβλιοθήκης.